1. Ví dụ minh hoạ: Rút ra thông điệp của một văn bản nghị luận
Ví dụ 1:
Đọc văn bản và trả lời câu hỏi:
“Một ngày xuân, con chim nhả một hạt tung trên bức tường đá ở đền Ta Prohm. Gặp nước mưa, hạt tung nẩy mầm thành một cây tung.
Ngay lúc vừa sinh ra, cây tung đã nhận ra số phận trớ trêu của mình: nó không mọc trên mảnh đất màu mỡ như những cây khác, mà lại mọc trên một bức tường đá! Đối với cây, làm gì có gì khô cằn hơn đá!
Nó nhìn đám cây cối tươi tốt khoe sắc xung quanh mà thèm. Nhưng nó biết nó không thể đua đòi với chúng. Nó có số phận khác. Nó buộc phải sống theo cách khác.
Nó quyết định... không vươn lên!
Nó chỉ ra một ít lá để hít khí trời, để không tiêu thụ quá nhiều dinh dưỡng.
Nó tằn tiện từng tí dinh dưỡng hiếm hoi mà cái rễ của nó hút được từ bức tường đá và “đầu tư” số dinh dưỡng đó cho chính... cái rễ.
Nó kiên trì vươn cái rễ bé bỏng về phía đất, từng tí, từng tí, ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác, năm này qua năm khác.
Nó vẫn không chịu vươn lên cao và chỉ duy trì vài ba cái lá nhỏ để hít khí trời. Nó biết đám cây tươi tốt xung quanh thường xuyên đàm tiếu với nhau về nó, nói xấu nó. Thậm chí có lúc nó còn nghe thấy chúng gọi nó là “thằng còi” một cách miệt thị.
Nó mặc kệ. Nó chỉ quan tâm đến mục đích cụ thể: vươn cái rễ tới đất.
Nhiều ngày trôi qua. Nhiều tháng trôi qua. Nhiều mùa trôi qua. Nhiều năm trôi qua. Đến một ngày, cái rễ của nó đã chạm được đến đất.”
(Chuyện cây tung ở đền Ta Prohm, Kẻ trăn trở, Lương Hoài Nam, NXB Thế giới, 2 015, trang 34, 35)
Thông điệp chính mà tác giả muốn gửi gắm qua câu chuyện cây tung là gì?
Lời giải:
+ Căn cứ vào các câu “Nhiều ngày trôi qua. Nhiều tháng trôi qua. Nhiều mùa trôi qua. Nhiều năm trôi qua. Đến một ngày, cái rễ của nó đã chạm được đến đất.” => Chọn “Sự kiên trì và tập trung vào mục tiêu giúp ta vượt qua nghịch cảnh.”.
+ Văn bản nhấn mạnh vào sự kiên trì của cây tung khi đối mặt với nghịch cảnh. Dù sinh ra trong môi trường khắc nghiệt, nó vẫn bền bỉ tìm cách sinh tồn, thể hiện bài học về ý chí và nỗ lực trong cuộc sống. => Loại các phương án còn lại.
Ví dụ 2:
Đọc văn bản và trả lời câu hỏi:
“Tôi đã từng tự hỏi, tại sao người ta cứ phải chinh phục Everest một cách vất vả như vậy?
Khó nhọc vượt qua những thác băng khổng lồ, những khe băng nứt, những con đường mòn cheo leo, khốn khổ vì cái buốt lạnh chết chóc, chịu đựng sự nguy hiểm của không khí loãng, với cái chết đến ngay khi bạn chỉ chệch một bước chân.
Tại sao ta không dùng... máy bay và bay thẳng lên ngọn núi cao gần 9 km đó?
Câu trả lời rất đơn giản: chỉ là vì KHÔNG THỂ, con người không thể lên cao quá nhanh.
Chúng ta sẽ chết vì cơ thể không kịp làm quen với không khí loãng, thiếu oxy trong máu gây ra một kiểu chết đuối trên cạn, một cú choáng ngất và thể là bạn gục ngã vĩnh viễn.
Các nhà leo núi không chỉ lên đỉnh một cách rất từ từ, họ còn dừng chân ở các trạm dừng một cách có chủ ý. Đó là để, dành thời gian cho cơ thể làm quen với điều kiện ngày càng khắc nghiệt.”
(Trích Gửi bé Bống ở xứ sở niềm vui - Ngô Thị Phú Bình, Nxb Kim Đồng, HN. 2 016)
Thông điệp chính mà tác giả muốn gửi gắm qua văn bản trên là gì?
Lời giải:
+ Tác giả sử dụng hình ảnh chinh phục Everest để ẩn dụ cho việc đạt được thành công trong cuộc sống – cần sự kiên trì, từng bước thích nghi với thử thách. -> Loại “Thành công phải đạt được bằng con đường nhanh nhất có thể.”, “Công nghệ hiện đại có thể giúp con người chinh phục mọi thử thách một cách dễ dàng.”.
+ Căn cứ vào câu: “Câu trả lời rất đơn giản: chỉ là vì KHÔNG THỂ, con người không thể lên cao quá nhanh.” => Chọn “Muốn đạt được mục tiêu lớn, con người cần đi từng bước vững chắc và thích nghi dần với khó khăn.”.
2. Luyện tập củng cố: Rút ra thông điệp của một văn bản nghị luận
Học đi đôi với hành, luyện tập hàng ngày để trở nên thông thái
Luyện tập ngay