Hệ thống kiến thức trong tâm về Rút ra thông điệp của một văn bản nghị luận theo CTGDPT 2018
Ví dụ 1:
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
(1) Thái độ sống tích cực chính là chìa khóa của hạnh phúc mà qua đó bạn nhìn cuộc đời tốt hay xấu, đưa đến cho bạn những cách nhìn nhận và giải quyết vấn đề khác nhau. Nếu người có thái độ tích cực nhìn cuộc sống bằng lăng kính lạc quan, màu sắc rực rỡ, thì người tiêu cực lại chỉ thấy một màu xám xịt, ảm đạm mà thôi.
(2)Thái độ sống tích cực còn giúp ta nhìn được những cơ hội trong khó khăn cũng như không cảm thấy khó chịu, than trách cuộc sống. Ngoài ra, thái độ sống tích cực còn có thể giúp cho chúng ta cảm thấy yêu đời, yêu cuộc sống và biết quan tâm những người xung quanh hơn.
(3) Người có thái độ sống không tốt thường nhìn nhận tiêu cực về các vấn đề, họ cho rằng không thể giải quyết được và tự tăng mức độ trầm trọng lên. Những người này luôn chú ý đến những nhược điểm của bản thân, có thái độ nuối tiếc, suy nghĩ về những điều mất mát và lo sợ điều tồi tệ sẽ xảy đến.
(4) Trong cuộc sống, vốn dĩ hai mẫu người này đã có sự khác nhau về cách cư xử, suy nghĩ, cách giao tiếp… Nhưng đến khi họ cùng gặp một vấn đề, sự khác biệt này mới thể hiện rõ và từ đó, cuộc sống của họ cũng được tạo nên từ những yếu tố này.
(Mac Anderson, Điều kì diệu của thái độ sống, NXB Tổng Hợp TP.HCM, năm 2 016, tr.17)
Thông điệp tác giả muốn gửi gắm là gì?
Lời giải:
+ Văn bản bàn về thái độ sống tích cực => Loại đáp án “Hãy tư duy đa chiều, bởi tư duy đa chiều giúp chúng ta thành công.”
+ Căn cứ vào câu chủ đề: “Thái độ sống tích cực chính là chìa khóa của hạnh phúc…” => Chọn đáp án “Hãy suy nghĩ tích cực, bởi sống tích cực giúp chúng ta thành công hơn.”
Ví dụ 2:
Đọc văn bản và trả lời câu hỏi:
“Một ngày xuân, con chim nhả một hạt tung trên bức tường đá ở đền Ta Prohm. Gặp nước mưa, hạt tung nẩy mầm thành một cây tung.
Ngay lúc vừa sinh ra, cây tung đã nhận ra số phận trớ trêu của mình: nó không mọc trên mảnh đất màu mỡ như những cây khác, mà lại mọc trên một bức tường đá! Đối với cây, làm gì có gì khô cằn hơn đá!
Nó nhìn đám cây cối tươi tốt khoe sắc xung quanh mà thèm. Nhưng nó biết nó không thể đua đòi với chúng. Nó có số phận khác. Nó buộc phải sống theo cách khác.
Nó quyết định... không vươn lên!
Nó chỉ ra một ít lá để hít khí trời, để không tiêu thụ quá nhiều dinh dưỡng.
Nó tằn tiện từng tí dinh dưỡng hiếm hoi mà cái rễ của nó hút được từ bức tường đá và “đầu tư” số dinh dưỡng đó cho chính... cái rễ.
Nó kiên trì vươn cái rễ bé bỏng về phía đất, từng tí, từng tí, ngày này qua ngày khác, tháng này qua tháng khác, năm này qua năm khác.
Nó vẫn không chịu vươn lên cao và chỉ duy trì vài ba cái lá nhỏ để hít khí trời. Nó biết đám cây tươi tốt xung quanh thường xuyên đàm tiếu với nhau về nó, nói xấu nó. Thậm chí có lúc nó còn nghe thấy chúng gọi nó là “thằng còi” một cách miệt thị.
Nó mặc kệ. Nó chỉ quan tâm đến mục đích cụ thể: vươn cái rễ tới đất.
Nhiều ngày trôi qua. Nhiều tháng trôi qua. Nhiều mùa trôi qua. Nhiều năm trôi qua. Đến một ngày, cái rễ của nó đã chạm được đến đất.”
(Chuyện cây tung ở đền Ta Prohm, Kẻ trăn trở, Lương Hoài Nam, NXB Thế giới, 2 015, trang 34, 35)
Thông điệp chính mà tác giả muốn gửi gắm qua câu chuyện cây tung là gì?
Lời giải:
+ Căn cứ vào các câu “Nhiều ngày trôi qua. Nhiều tháng trôi qua. Nhiều mùa trôi qua. Nhiều năm trôi qua. Đến một ngày, cái rễ của nó đã chạm được đến đất.” => Chọn “Sự kiên trì và tập trung vào mục tiêu giúp ta vượt qua nghịch cảnh.”.
+ Văn bản nhấn mạnh vào sự kiên trì của cây tung khi đối mặt với nghịch cảnh. Dù sinh ra trong môi trường khắc nghiệt, nó vẫn bền bỉ tìm cách sinh tồn, thể hiện bài học về ý chí và nỗ lực trong cuộc sống. => Loại các phương án còn lại.
Học đi đôi với hành, luyện tập hàng ngày để trở nên thông thái
Luyện tập ngay