Website Logo

Hệ thống kiến thức trong tâm về Nhận xét vai trò của một số yếu tố trong văn bản truyện (Ngôn ngữ, xung đột, hành động,..) theo CTGDPT 2018

Ví dụ 1:

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:

“Ôi! Cái gì thế này? Tiếng đấm tiếng đá nhau bình bịch. Thôi, cứ gọi là tan xương! Bỗng “choang” một cái, thôi phải rồi, hẳn đập cái chai vào cột cổng... ồ hắn kêu! Hắn vừa chửi vừa kêu làng như bị người ta cắt họng. Ồ hắn kêu!

- Ối làng nước ơi! Cứu tôi với... Ối làng nước ôi! Bố con thằng bá Kiến nó đâm chết tôi! Thằng lý Cường nó đâm chết tôi rồi, làng nước ôi!...

Và họ thấy Chí Phèo lăn lộn dưới đất, vừa kêu vừa lấy mảnh chai cào vào mặt. Máu ra loe loét trông gớm quá! Mấy con chó xông vào quanh hắn, sủa rất hăng. Lý Cường hơi tái mặt, đứng nhìn mà cười nhạt, cười khinh bỉ. Hừ! Ngỡ là gì, chẳng hoá ra nằm ăn vạ! Thì ra hắn định đến đây nằm vạ!

……

Trời ơi! Hắn thèm lương thiện, hắn muốn làm hòa với mọi người biết bao! Thị Nở sẽ mở đường cho hắn. Thị có thể sống yên ổn với hắn thì sao người khác lại không thể được. Họ sẽ nhận lại hắn vào cái xã hội bằng phẳng, thân thiện của những người lương thiện... Hắn băn khoăn nhìn thị Nở, như thăm dò. Thị vẫn im lặng, cười tin cẩn, hắn thấy tự nhiên nhẹ người. Hắn bảo thị:

- Giá cứ thế này mãi thì thích nhỉ?

Thị không đáp, nhưng cái mũi đỏ của thị như càng bạnh ra. Hắn thấy thế cũng không có gì là xấu. Bằng một cái giọng nói và một vẻ mặt rất phong tình theo ý hắn, hắn bảo thị:

- Hay mình sang đây ở với tớ một nhà cho vui.”

(Chí Phèo- Nam Cao)

Trong đoạn trích, ngôn ngữ được sử dụng có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc và tâm trạng của nhân vật?

Câu trả lời
  • Thể hiện sự thay đổi trong cảm xúc, thái độ, và thế giới nội tâm của nhân vật
  • Thúc đẩy cốt truyện phát triển đến kịch tính và cao trào
  • Thể hiện được nỗi bất bình và đau khổ của nhân vật
  • Phản ánh được hiện thực xã hội

Lời giải:

Sự thay đổi của Chí Phèo trước và sau gặp Thị Nở thể hiện sự thay đổi rõ rệt trong cảm xúc, thái độ, thế giới nội tâm của nhân vật khi bị tha hóa và khi khát khao được hoàn lương.

Ví dụ 2:

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

“Hắn vừa đi vừa chửi. Bao giờ cũng thế, cứ rượu xong là hắn chửi. Bắt đầu hắn chửi trời. Có hề gì? Trời có của riêng nhà nào? Rồi hắn chửi đời. Thế cũng chẳng sao: đời là tất cả nhưng chẳng là ai. Tức mình, hắn chửi ngay tất cả làng Vũ Đại. Nhưng cả làng Vũ Đại ai cũng nhủ: “Chắc nó trừ mình ra!”. Không ai lên tiếng cả. Tức thật! ờ! Thế này thì tức thật! Tức chết đi được mất! Đã thế, hắn phải chửi cha đứa nào không chửi nhau với hắn. Nhưng cũng không ai ra điều. Mẹ kiếp! Thế có phí rượu không? Thế thì có khổ hắn không? Không biết đứa chết mẹ nào lại đẻ ra thân hắn cho hắn khổ đến nông nỗi này? A ha! Phải đấy hắn cứ thế mà chửi, hắn cứ chửi đứa chết mẹ nào đẻ ra thân hắn, đẻ ra cái thằng Chí Phèo! Hắn nghiến răng vào mà chửi cái đứa đã đẻ ra Chí Phèo. Nhưng mà biết đứa nào đã đẻ ra Chí Phèo? Có mà trời biết! Hắn không biết, cả làng Vũ Đại cũng không ai biết...”

(Nam Cao, Chí Phèo, Ngữ văn 11 tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2 014)

Hành động của Chí Phèo trong đoạn trích phản ánh điều gì?

Câu trả lời
  • Tình trạng say rượu mất kiểm soát về hành vi
  • Tình trạng mâu thuẫn, thù địch với làng Vũ Đại
  • Tình trạng tha hóa dẫn đến bi kịch bị cự tuyệt
  • Tình trạng thức tỉnh và khao khát lương thiện

Lời giải:

Nhận diện: + Từ khóa: “Hắn vừa đi vừa chửi”, “Không ai lên tiếng cả. ” -> Chí Phèo chửi nhưng không ai phản ứng hắn, cự tuyệt hắn -> Chọn “Tình trạng tha hóa dẫn đến bi kịch bị cự tuyệt”.

Phân tích đáp án: Đoạn trích này chính là một “lát cắt” phản ánh tình trạng tha hóa và bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của Chí. Chí say rượu và cất tiếng chửi càn vừa là phản ứng của một kẻ lưu manh, tha hóa nhưng đồng thời cũng là khao khát được giao tiếp, được thừa nhận. Không ai đáp lại Chí chính là bi kịch không được thừa nhận, bi kịch bị cự tuyệt.

Học đi đôi với hành, luyện tập hàng ngày để trở nên thông thái

Luyện tập ngay