Website Logo

Hệ thống kiến thức trong tâm về Xác định nghĩa của từ trong đoạn trích theo CTGDPT 2018

Ví dụ 1:

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi

Cũng giống như nhiều đô thị trên thế giới, Thăng Long - Hà Nội luôn luôn là một điểm đến hấp dẫn của nhiều luồng di cư. Luồng thứ nhất bao gồm những thành phần tinh hoa của đất nước. Họ là những người có năng lực, học vấn và vốn liếng, được tuyển dụng hoặc tự tìm đến chốn kinh kỳ để phát triển và thị thổ với đời. Luồng thứ hai là những người dân cùng khổ từ các vùng nông thôn, do lao dịch, thử mà, thất bát, dịch bệnh và bóc lột, bị đẩy đến tình trạng bần cùng. Họ đổ về Thăng Long tìm cơ hội thay đổi cuộc đời và tạo nên những khu cư trú tồi tàn của người lao động vùng ngoại ô. Luồng di cư thứ ba là của những người nước ngoài đủ mọi thành phần sắc tộc và chủng tộc, từ những thương nhân, nhà truyền giáo, nhà ngoại giao cho đến những người lao động nghèo hèn. Họ di chuyển vào thành phố lớn để tìm kiếm cơ hội phát triển sự nghiệp hoặc chỉ đơn giản là để tìm kế sinh nhai. Bên cạnh luồng đi ca đến thành phố, cũng có tưởng di cư ra khỏi thành phố du là tự nguyện hay cưỡng bức. Đặc biệt, các cuộc chiến tranh bình lửa, xung đột và cướp bóc đẫm màu thường là nguyên nhân làm cho số lượng ca dân khu vực đó thị giảm đi nhanh chóng. Chính sách của nhà nước ở mỗi thời kỳ cũng khuyến khích hoặc ngăn chặn các luồng di dân vào thành phố làm cho dân số khu vực đô thị thay đổi thất thường. Tuy nhiên, hiện tượng nổi bật của các biển động dân số khu vực đô thị chính là các động di cư.

(Nguyễn Văn Chính, Cấu trúc và giải cấu trúc bản sắc văn hóa Hà Nội, Khoa Lịch sử: Một chặng đường nghiên cứu (2 006 - 2 011), NXB Thế giới, 2 011, trang 163-192)

Từ "tinh hoa" (in đậm, gạch chân) trong đoạn trích gần nghĩa hơn cả với từ ngữ nào?

Câu trả lời
  • học giỏi
  • giàu có
  • thông minh
  • tài giỏi

Lời giải:

1. Xác định nghĩa của từ ngữ in đậm, gạch chân trong văn bản. Từ "tinh hoa" được dùng để chỉ những người có năng lực, học vấn, và vốn liếng, tức là những người giỏi giang, có khả năng đặc biệt, hơn người. Trong quan niệm của tác giả, "tinh hoa" là những người tốt đẹp và quan trọng nhất trong xã hội.

2. Tìm từ đồng nghĩa hoặc gần nghĩa với "tinh hoa". Các từ như "học giỏi", "giàu có", và "thông minh" đều chỉ một phần nghĩa của "tinh hoa". Tuy nhiên, từ "tài giỏi" có nghĩa rộng hơn, bao trùm lên các nghĩa còn lại, vì vậy nó là từ gần nghĩa nhất với "tinh hoa".

Ví dụ 2:

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:

Sự biến đổi khí hậu là một trong những thách thức lớn nhất mà nhân loại đang phải đối mặt. Hiện tượng này không chỉ làm thay đổi nhiệt độ trung bình của Trái Đất mà còn kéo theo hàng loạt hệ quả nghiêm trọng như nước biển dâng, thời tiết cực đoan và sự suy giảm đa dạng sinh học. Theo các nhà khoa học, nguyên nhân chính của hiện tượng này là do con người, đặc biệt là hoạt động đốt nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ và khí đốt. Những hoạt động này làm gia tăng lượng khí nhà kính trong khí quyển, dẫn đến hiệu ứng nhà kính và khiến Trái Đất nóng lên.

Hậu quả của biến đổi khí hậu đã được ghi nhận trên toàn cầu. Các sông băng đang tan chảy với tốc độ nhanh chưa từng có, làm tăng nguy cơ lũ lụt ở nhiều vùng trũng. Trong khi đó, hạn hán kéo dài khiến hàng triệu người dân ở các nước đang phát triển phải đối mặt với nguy cơ thiếu nước sạch và mất mùa. Các chuyên gia cảnh báo rằng nếu không có những biện pháp mạnh mẽ để giảm phát thải khí nhà kính, hệ sinh thái tự nhiên có thể bị hủy hoại nghiêm trọng, đe dọa đến sự sống của nhiều loài sinh vật, trong đó có cả con người.

Từ "hủy hoại" trong đoạn trích gần nghĩa nhất với từ nào?

Câu trả lời
  • Tàn phá
  • Hư hại
  • Suy yếu
  • Biến mất

Lời giải:

1. Giải nghĩa từ "hủy hoại" trong văn bản: Trong đoạn trích, từ "hủy hoại" được sử dụng để mô tả sự tàn phá nghiêm trọng của hệ sinh thái do biến đổi khí hậu. Nó không chỉ đơn thuần làm suy yếu mà có thể gây tổn hại không thể phục hồi.

2. Tìm từ gần nghĩa nhất

- "Hư hại" chỉ tổn thất nhẹ hoặc có thể khắc phục, không phù hợp với mức độ nghiêm trọng trong đoạn văn.

- "Suy yếu" thể hiện sự giảm dần về mức độ, chưa đủ để mô tả hậu quả nghiêm trọng của biến đổi khí hậu.

- "Biến mất" chỉ sự mất đi hoàn toàn, trong khi "hủy hoại" mang ý nghĩa phá hủy lớn nhưng chưa hẳn mất hoàn toàn.

- "Tàn phá" là từ phù hợp nhất vì diễn tả sự phá hủy mạnh mẽ và khó phục hồi của hệ sinh thái.

Học đi đôi với hành, luyện tập hàng ngày để trở nên thông thái

Luyện tập ngay